3 Ocak 2022 Pazartesi

Bakır Plaket Üzerine Flip Flop Devresi Uygulaması

Amaç: Bakır plaket üzerine Flip Flop Devresi Uygulaması

Devre Şeması:


-Flip flop devresi-


Devre PCB Görüntüsü:



PCB görüntüsü



Devrede Kullanılan Malzemeler:
  • 2 adet 100kohm direnç
  • 2 adet 470 ohm direnç
  • 2 adet BC237 NPN tipi transistör
  • 2 adet led diyot
  • 2 adet 100 uF kondansatör
  • 9 voltluk besleme gerilimi
  • Bakır plaket
  • Baskı devre kalemi 
  • Havya
  • Lehim teli

İşlem Basamakları: 

1)Öncelikle malzeme listesindeki elemanları temin ediniz.
2)Malzemelerin sağlamlık testini yapınız.
3)Devre PCB yollarını plakete baskı devre kalemi ile çiziniz.
4)Eleman yerleştirilecek yerleri matkapla deliniz.
5)3 ölçek tuz ruhu ve 1 ölçek perhidrol kullanarak gerekli çözeltiyi hazırlayınız.
6)Plaketi çözeltiye atınız ve çizilen yollar dışında kalan bakır kısımların plaketten ayrılmasını bekleyiniz.
7)Elemanları plakete yerleştiriniz.
8)Devre şemasına göre eleman bacaklarını devredeki gibi lehimleyiniz.
9)Enerji vermeden önce son bir kez devreyi kontrol ediniz.
10)Devreye enerji veriniz ve devre çalışmasını gözlemleyiniz.
11)Aşağıdaki tabloya göre gerekli ölçümleri yapınız ve tabloya sonuç değerlerini yazınır. 


Devrede Kullanılan Elemanlar: 






Kaynak: https://maker.robotistan.com/flip-flop/

24 Aralık 2021 Cuma

PLC' li Kontrol Devrelerinin Çizimi

Giriş Elemanlarının Besleme ve PLC Bağlantılarının Çizimi

Bir otomasyon sisteminden sinyaller PLC‟ye algılayıcılar yardımı ile iletilir. Bu algılayıcılar anahtar buton indüktif, kapasitif, manyetik vb. temassız algılayıcılar ve analog sinyal vericiler olabilir.

Çıkış Elemanlarının Besleme ve PLC Bağlantılarının Çizimi

Sahadan gelen sinyaller işlendikten sonra PLC‟nin çıkışına gelir. Çıkışa gelen bu sinyaller çıkış elemanları vasıtasıyla iş elemanlarına gönderilir. Çıkış elemanlarını röle, kontaktör, valf, lamba ve analog çıkış elemanları olarak sayabiliriz.

Aşağıdaki şekilde PLC‟nin çıkışından alınan sinyallerin çıkış elemanlarına bağlantısı görülmektedir.


Giriş-çıkış elemanlarının PLC'ye bağlanması



Alıştırma Soruları: 


1. Aşağıdakilerden hangisi PLC’ye giriş elemanı değildir?

A) Buton

B) Motor

C) Analog sinyal verici

D) Temassız algılayıcılar


2. Aşağıdakilerden hangisi çıkış elemanı değildir?

A) Röle

B) Analog sinyal verici

C) Valf

D) Lamba


3. Aşağıdakilerden hangi iş elemanı PLC’ye direkt bağlanmaz?

A) Valf

B) Röle

C) Kontaktör

D) Motor


4. PLC’nin giriş ve çıkış uçlarını tespit ederken aşağıdakilerden hangisine bakılır?

A) PLC‟nin kataloğuna

B) PLC‟nin arka yüzüne

C) PLC‟nin yan yüzüne

D) PLC‟nin resmine


5. Aşağıdakilerden hangisi PLC’nin giriş adresinin sembolü olarak kullanılır?

A) G     B) İ     C) Q     D) Ç


6. Aşağıdakilerden hangisi PLC’nin çıkış adresinin sembolü olarak kullanılır?

A) G     B) İ     C) Q     D) Ç


7. Aşağıdakilerden hangisi PLC’nin giriş ve çıkış sayısını belirtir?

A) Kapasitesini

B) Çevrim süresini

C) Hızını

D) Giriş çıkış elemanlarının tipini


Cevaplar: 

1-E

2-E

3-D

4-A

5-B

6-C

7-A


Kaynak: http://meslek.eba.gov.tr/moduller/Temel%20Plc%20Sistemleri.pdf




22 Aralık 2021 Çarşamba

Bakır Plaket Üzerine NPN Transistörlü Anahtarlama Devresi Uygulaması

Bugün bakır plaket üzerine NPN transistörlü anahtarlama devresi yapacağız. 

Devre Şeması:


Devre PCB Görüntüsü:



Devrede Kullanılan Malzemeler:
  • 330 ohm, 4.7 k
  • BC237 NPN transistörü
  • Led diyot
  • Buton
  • 12 voltluk besleme gerilimi
  • Bakır plaket
  • Baskı devre kalemi 
  • Havya
  • Lehim teli

İşlem Basamakları: 

1)Öncelikle malzeme listesindeki elemanları temin ediniz.
2)Malzemelerin sağlamlık testini yapınız.
3)Devre PCB yollarını plakete baskı devre kalemi ile çiziniz.
4)Eleman yerleştirilecek yerleri matkapla deliniz.
5)3 ölçek tuz ruhu ve 1 ölçek perhidrol kullanarak gerekli çözeltiyi hazırlayınız.
6)Plaketi çözeltiye atınız ve çizilen yollar dışında kalan bakır kısımların plaketten ayrılmasını bekleyiniz.
7)Elemanları plakete yerleştiriniz.
8)Devre şemasına göre eleman bacaklarını devredeki gibi lehimleyiniz.
9)Enerji vermeden önce son bir kez devreyi kontrol ediniz.
10)Devreye enerji veriniz ve devre çalışmasını gözlemleyiniz.
11)Aşağıdaki tabloya göre gerekli ölçümleri yapınız ve tabloya sonuç değerlerini yazınır. 

Ölçüm Tablosu: 








15 Aralık 2021 Çarşamba

Plaket Üzerine NPN Transistörlü Anahtarlama Devresi Uygulaması


NPN Transistörlü Anahtarlama Devresi, transistörün anahtarlama elemanı olarak kullanılmasını anlatan önemli bir devredir. Bu devrede transistörün kesim ve doyum durumuna göre, devrede bulunan led diyot ışık verecektir.


Devre Şeması:




Devrede Kullanılan Malzemeler:

  • 330 ohm, 4.7 k
  • BC237 NPN transistörü
  • Led diyot
  • Buton
  • 12 voltluk besleme gerilimi
  • Delikli bakır plaket
  • Havya
  • Lehim teli


İşlem Basamakları: 

1)Öncelikle malzeme listesindeki elemanları temin ediniz.
2)Malzemelerin sağlamlık testini yapınız.
3)Elemanları delikli plakete yerleştiriniz.
4)Devre şemasına göre eleman bacaklarını devredeki gibi lehimleyiniz.
5)Enerji vermeden önce son bir kez devreyi kontrol ediniz.
6)Devreye enerji veriniz ve devre çalışmasını gözlemleyiniz.
7)Aşağıdaki tabloya göre gerekli ölçümleri yapınız ve tabloya sonuç değerlerini yazınır. 





8 Aralık 2021 Çarşamba

İletkenlerin Lehimlenmesi Küp Yapımı

Amaç: Gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini alarak, belli bir uzunluktaki iletkenleri lehimle birleştirerek küp yapmak.  

Devre Şeması: 


Kullanılacak Araç Gereçler: 

  • Kalem havya (30 veya 40 W) (x1) 
  • Lehim teli (x1) 
  • 1,5 mm2 tek telli iletken (1 m) 
  • Kargaburnu, Yan Keski, Pense 
  • Havya altlığı (x1) 
  • Zımpara (x1) 
İşlem Basamakları:
  • İş güvenliği ile ilgili gerekli önlemleri alınız.
  • İş önlüğünü giyiniz. 
  • Öğretmeninizden malzemeleri temin ediniz.
  • Yan keski yardımıyla iletken teli soyunuz. 
  • Soyduğunuz iletken teli kargaburnu yardımıyla mümkün olduğunca düzleştiriniz. 
  • Zımpara ile telin tamamını zımparalayınız.
  • Zımparaladığınız telden 8’er cm uzunlukta 12 adet tel parçası hazırlayınız.
  • Havyanızı fişe takınız ve yeteri kadar ısınmasını bekleyiniz. 
  • Bütün tellerin her iki ucuna ön lehimleme yapınız.
  • İki teli 90˚ açı yapacak şekilde uç uca lehimleyiniz.  
  • Elde ettiğiniz parçalardan iki tanesini karşılıklı birbirine lehimleyerek iki adet kare elde ediniz. 
  • Elde ettiğiniz karelerden birinin her köşesine 90˚ dik olacak şekilde tel lehimleyiniz. 
  • Son olarak elinizde kalan kareyi diğer parçaya lehimleyiniz. 
  • Bütün köşelerdeki lehimleri tek tek bir kez daha eritiniz.  
  • Çalışmanız bittiğinde havyanızın ucunu temizleyiniz ve fişini çekiniz. 
  • Çalışmanızı öğretmeninize gösteriniz. 

Kaynak: http://meslek.eba.gov.tr/moduller/Lehimleme%20Ve%20Baski%20Devre.pdf





23 Ekim 2021 Cumartesi

PLC Cihazına Giriş Çıkış Elemanlarının Bağlanması

Kontaktörler

Kontaktörler; elektrik devrelerinin bağlantı işlemlerinde, bütün motor kumandalarında, ışık, kuvvet, sinyalizasyon ve bunlar gibi doğru ve alternatif akımda çalışan bütün tesislerde devrenin açılıp kapanmasını temin eden elektromanyetik şalterlerdir. Kontaktörlerin en önemli kullanılış alanı doğru ve alternatif akım devrelerinin kumanda edilmesidir. Kontaktörler vasıtasıyla her güçteki motorlara yol verme devir, sayısı kontrolü gibi işler kolaylıkla sağlanabilmektedir.

Kontaktörler

Şalterler-Anahtarlar

Kontak konumunu fiziksel hareket ile değiştiren kumanda elemanlarıdır.Bunların değişik tipleri vardır. Örneğin, basmalı anahtarlar, mafsallı anahtarlar, dokunmatik anahtarlar, ışıklı anahtarlar vb. ġalterler genelde iki tipte yapılırlar.
  • Kalıcı tip anahtarlar-Şalterler 
  • Butonlar (geri dönüşlü şalterler)

 


Aşağıdaki şekilde buton, anahtar, çift yollu kumanda butonu ve kontaktörlerin PLC‟ye bağlantısı görülmektedir.



Kaynak: http://meslek.eba.gov.tr/moduller/Temel%20Plc%20Sistemleri.pdf

4 Ekim 2021 Pazartesi

Devrede Akım ve Gerilim Ölçme

Voltmetre bir devrede gerilim ölçen ölçüm aracıdır. Bir devrede gerilim ölçmek için voltmetre devredeki elemana paralel bağlanmalıdır. 

Ampermetre ise devrede akım ölçer. Amper ölçmek için ampermetreyi devreye seri bir şekilde bağlamalıyız. 

Seri Devrelerde Akım ve Gerilim Ölçme

Seri devrede akım sabittir. Yani devredeki bütün elemanlardan akan akım kaynak akımına eşittir. Her bir eleman üzerindeki gerilimlerin toplamı ise kaynak gerilimine eşittir.  

Aşağdaki seri devrede R1, R2 ve R3 devre elemanları birbirine seri bağlanmıştır.  R1 direnci üzerindeki gerilim V1, R2 direnci üzerindeki gerilim V2  ve  R3 direnci üzerindeki gerilim V3 dür.  Devreden de anlaşılacağı üzere voltmetreler devre elemanlarına paralel bağlanmıştır. Devreden akan akımı ölçmek için ampermetreyi devrenin herhangi bir noktasına seri bir şekilde bağlamak yeterlidir. Devrede bütün elemanlardan akan akım eşittir. 




Paralel Devrelerde Akım ve Gerilim Ölçme

Paralel devrede gerilim sabittir. Yani devredeki bütün elemanlar üzerine düşen gerilim kaynak gerilimine eşittir.  Her bir eleman üzerinden akan akımların toplamı kaynak akımına eşittir.  

Aşağıdaki devrede R1 ve R2 dirençleri paralel bağlanmıştır. R1 üzerindeki gerilim U1 ve R2 üzerindeki gerilim U2 dir. Dirençler üzerindeki akımlar sırasıyla I1 ve I2 dir. Paralel devrede gerilim sabir olduğundan dolayı R1 ve R2 dirençleri üzerindeki gerilimler ve kaynak gerilimi birbirine eşittir. Dirençler üzerindeki I1 ve I2 akımlarının toplamı kaynak akımına eşittir. 





1 Ekim 2021 Cuma

PLC Tanımı ve Türleri

PLC Nedir? 

Programlanabilir  Lojik  Kontrolörler(PLC),    otomasyon  devrelerinde  yardımcı  röleler,  zaman (Programmnable  Logic  Controller)   röleleri,  sayıcılar  gibi  kumanda elemanlarının  yerine  kullanılan  mikroiĢlemci  temelli  cihazlardır.  Bu  cihazlarda  zamanlama, sayma,  sıralama  ve  her  türlü  kombinasyonel  ve  ardışık  lojik  işlemler  yazılımla gerçekleştirilir.


PLC’  nin  Kullanım Amacı ve Alanları 

PLC‟ler  endüstri  alanında  kullanılmak  üzere  tasarlanmış,  sayısal  prensiplere  göre yazılan  fonksiyonu  gerçekleyen,  bir  sistemi  ya  da  sistem  gruplarını  giriş  çıkış  kartları  ile denetleyen,  içinde  barındırdığı  zamanlama,  sayma,  saklama  ve  aritmetik  işlem  fonksiyonları ile  genel  kontrol  sağlayan  elektronik  bir  cihazdır.  Aritmetik  işlem  yetenekleri  PLC'lere  daha sonradan  eklenmiş  bu  cihazların,  geri  beslemeli  kontrol  sistemlerinde  de  kullanılabilmeleri sağlanmıştır. 


PLC Kullanım Alanları 

-Havalandırma ve soğutma  tesislerinde 

-Paketleme ve ambalajlama  tesislerinde 

-Taşıma tesislerinde 

-Otomobil endüstrisi 

-Petrol dolum  ve yıkama tesislerinde 

-Çimento sanayinde 

-Klima ve asansör tesislerinde 

-Aydınlatma ve vinç tesislerinde 

-İmalat, tarım,  tekstil  ve her türlü  makinelerde 

-Elektro  pnomatik–hidrolik sistemlerde 

-Robot tekniğinde  kullanılmaktadır.


PLC ile Röle Sistemleri Arasındaki Farklar ve Avantajları

- Kontrol devresinin işlevi yazılımla sağlandığından, kontrol devresini tasarlamak, röleli bir devrenin tasarımından daha kolaydır.

- Bütün kontrol işlevleri yazılımla gerçekleştiğinden, farklı uygulama ve çalışma programlarını sağlamak son derece kolaydır ve donanımın değiştirilmesine gerek kalmaksızın yazılımın değiştirilmesi yeterlidir.

- Röleli kontrol devrelerine göre çok daha az yer kaplarlar.

- Küçük kontrol devrelerinde röleli kontrol sistemi daha ucuz olur.

- Güvenilirliği yüksek, bakımı kolaydır. Devrelerde arıza aramayı kolaylaştırır.

- Bilgisayarla ve diğer kontrolörle haberleşme olanağı vardır. Bu özelliği, bilgisayarlı otomasyon işlemine olanak sağlar.

- Arıza yapma ihtimali azdır. Bir PLC için arızalar arası ortalama süre yaklaşık olarak 8000 saattir.

- Kötü çevre koşullarında, özellikle tozlu ortamlarda, röleli kumanda devrelerine göre daha güvenlidir.

Kaynak: http://meslek.eba.gov.tr/moduller/Temel%20Plc%20Sistemleri.pdf

22 Eylül 2021 Çarşamba

AC (Alternatif Akım) ve DC (Doğru Akım)

AC (Alternative Current)

AC akım zamana göre yönü ve şiddeti değişen akımdır.  

Evlerimizdeki elektrik alternatif akım sınıfına girer. Buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi, klima ve vantilatörler doğrudan alternatif akımla çalışırlar. Televizyon, müzik seti ve video gibi cihazlar ise bu alternatif akımı doğru akıma çevirerek kullanırlar.  

Alternatif akım aşağıdaki gibi gösterilir. 

AC current is current that changes direction and intensity with respect to time.

The electricity in our homes is classified as alternating current. Refrigerators, washing machines, dishwashers, air conditioners, and fans work directly with alternating current. Devices such as televisions, stereos, and videos use this alternating current by converting it to direct current.

The alternating current is shown as follows.



DC (Direct Current)

AC akım zamana göre yönü ve şiddeti değişen akımdır.  

Doğru akım cep telefonu, radyo gibi elektronik cihazlarda, madencilik ve demiryolu uygulamalarında, DC motorlarda, kaynak makinelerinde, hibrit ve elektrikli araçlarda kullanılmaktadır.

DC olarak da adlandırılır. (DC= İngilizce’de “Direct Current” demektir.)

Doğru akım ile çalışan aletler ve uygulamalar: 

  • Batarya uygulamaları
  • Güneş enerjisi ile elektrik üretimi
  • Elektrikli araçlar
  • Demiryolu araçları
  • Güç kaynakları
  • Otomobil elektrik tesisatı, aküler
  • Radyo ve cep telefonu benzeri elektronik cihazlar
  • Telefon ve telgraf santralleri
Doğru akım aşağıdaki gibi gösterilir. 


Direct current is used in electronic devices such as mobile phones, radios, mining and railway applications, DC motors, welding machines, hybrid and electric vehicles.

Also called DC. (DC= means "Direct Current" in English.)

Direct current tools and applications:

  • Battery apps
  • Electricity generation with solar energy
  • electric vehicles
  • railway vehicles
  • power supplies
  • Automobile electrical installation, batteries
  • Radio and mobile phone-like electronic devices
  • Telephone and telegraph exchanges
  • The direct current is shown as follows.






Kaynak: https://elektrikinfo.com/alternatif-akim-dogru-akim/

15 Eylül 2021 Çarşamba

Akım, Gerilim, Direnç Kavramları

 Aşağıdaki tabloda akım, gerilim ve direnç kavramları tablo halinde gösterilmiştir. 







10 Eylül 2021 Cuma

Seri Direnç Devrelerinde Arıza Giderme

Bu eğitimde, seri direnç devrelerinde arızanın nasıl giderileceği anlatılmıştır.  Eğitimde kullandığımız simülasyon programına linkten ulaşabilirsiniz: https://www.falstad.com/circuit/offline/

Eğitime ait video yu aşağıdan izleyebilirsiniz. 




29 Temmuz 2021 Perşembe

Ders 3: Devre Elemanlarının Sağlamlık Testi

 Elektronik devrelerde kullanılan devre elemanlarının nasıl test edildiğinin anlaşılması elektronik devrelerde arıza gidermek için önemli bir konudur.  Bu derste direnç, diyot, kondansatör, transistör gibi yarı iletken devre elemanlarının sağlamlık testinin nasıl yapıldığı anlatılmıştır. 

📘 Dersin PDF notuna linkten erişebilirsiniz: https://drive.google.com/file/d/1lE_o5Wb7HeUyMwHwYQVMKUwOAreExEmz/view?usp=sharing




Udemy platformundaki eğitim setlerine aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:

🔈 UDEMY'deki "UYGULAMALI ARDUİNO EĞİTİMİ" için tıkla➤https://www.udemy.com/course/uygulamali-arduino-egitimi/?referralCode=9F08BB7DAFA3BA3A8397 🔈 UDEMY'deki "SIFIRDAN ZİRVEYE TEMEL MATEMATİK EĞİTİMİ" için tıkla➤https://www.udemy.com/course/sifirdan-zirveye-matematik-egitimi/?referralCode=06E6E706D9FD4311B9A1 🔈 UDEMY'deki "TEMEL ELEKTRONİK EĞİTİMİ" için tıkla➤https://www.udemy.com/course/temel-elektronik-egitimi/?referralCode=9B3A2804CF1AC5D032C8 🔈 UDEMY'deki "ScratchJr İle Kodluyorum" kursu için tıkla➤https://www.udemy.com/course/scratchjr-ile-kodluyorum

youtube platformundaki diğer ÜCRETSİZ eğitim setlerine aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz.

Diğer Eğitim Setlerimiz: ➤ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI: https://www.youtube.com/watch?v=NXHzqWsDMbo&list=PLdcoZed79ZucgxiD8t8Fy9tPu_fLvBGXY ➤KONTROL SİSTEMLERİ Eğitim Setimiz: https://goo.gl/PPZHLk ➤MATLAB DERSLERİ Eğitim Setimiz: https://goo.gl/QKfMpP ➤DEVRE ANALİZİ 1 Eğitim Setimiz: https://goo.gl/gLkn7D ➤DEVRE ANALİZİ 2 Eğitim Setimiz: https://goo.gl/jdh2M1 ➤DİJİTAL ELEKTRONİK (LOJİK) Eğitim Setimiz: https://goo.gl/VWIocN ➤ANALOG ELEKTRONİK Eğitim Setimiz: https://goo.gl/U1BPfL ➤PİC PROGRAMLAMA Eğitim Setimiz: https://goo.gl/S0nvAh ➤PROTEUS Eğitim Setimiz: https://goo.gl/VchPln ➤BASKI DEVRE Eğitim Setimiz: https://goo.gl/SqlPUu ➤OHM Kanunu Eğitim Setimiz: https://goo.gl/H5achb
➤OLASILIK VE İSTATİSTİK Eğitim Setimiz: https://www.youtube.com/watch?v=rzPVQukzQVY&list=PLdcoZed79ZudQW7yl8XDLUbJ89dEWP0z6

9 Temmuz 2021 Cuma

Ders 2: Arıza Gidermede Kullanılan İşlemler

 Arıza gidermede kullanılan başlıca işlemler şunlardır: 

  • Enerji kontrolü
  • Duyusal kontrol
  • Eleman değiştirme
  • Sinyal izleme





Ders 1: Arıza Giderme Yöntemleri

Arıza analiz yöntemleri PDF notu için linke tıklayınız:  https://drive.google.com/file/d/16B93lcFjOQxn0QciTbqBNWu9voi5dDHe/view




18 Nisan 2020 Cumartesi

Uygulamalı Arduino Eğitimi

Bu yazıda Uygulamalı Arduino Eğitimi nden bahsetmek istiyorum.  Bu eğitimde , Tinkercad üzerine elektronik devreler kurup , gerekli kodları yazdıktan sonra bu kodları arduino ya yükleyip yaptığımız işlemlerin sonucunu görebilmekteyiz. 

Kurs linki >>>https://www.udemy.com/course/uygulamali-arduino-egitimi/?referralCode=9F08BB7DAFA3BA3A8397



Tinkercad Nedir ?

Tinkercad ile 3D tasarımlar yapıp bu tasarımları 3D yazıcıdan yazdırabilirsiniz ve elektronik devreler kurabilirsiniz. Tinkercad'i bilgisayara indirmeden online olarak kullanmak mümkündür. Tinkercad sitesi:
Tinkercad Autodesk firması tarafından oluşturulmuştur ve kullanımı oldukça basittir. Herkes ücretsi bir şekilde bu programı kullanabilir.  

8 Mart 2020 Pazar

Elektropnomatik Sistemler

Pnoma, Yunanca’da nefes alıp verme anlamındadır. Pnomatik; havanın ve diğer gazların özelliklerini ve uygulamalarını içeren bilim dalıdır. Dolayısıyla pnomatik deyince akla, hava ile çalışan mekanizmalar gelir.
-Dijital Elektropnomatik Proses Regülatörü-

Pnömatik sistemler hava basıncıyla çalışır.
 Hava basıncının 2 rölü vardır. Birisi kontrol diğeri güç. Her enerji kaynağının da avantajları olduğu gibi basınçlı havanın da en büyük dez avantajı;uzun hatlarda basıncın düşmesidir. Elektro pnömatik bu dez avantajı ortadan kaldırmak amacıyla tasarlanmış bir sistemdir.
Elektropnömatik Nedir? 
Pnömatik, hava basıncının enerji olarak kullanılmasıdır. Pnömatik sistemlerde bu enerji hem mekanik hareket hemde otomasyon için kullanmaktadır.
Pnomatik ve elektrik teknolojisinin bir arada kullanılması, endüstriyel otomasyon çözümlerinin uygulamalarında önemli rol oynar. Bu tür bir çözüm beraberinde makine çevrim süresinde (üretim süresinde) azalma getiren, ucuz ve güçlü bir üretim sistemi sağlar. Bu nedenle pnomatik, elektrik, elektronik, mekanik kontrol tekniklerinin bir arada kullanıldığı sistemlere elektropnomatik sistemler denir.
Bugünkü anlamda pnomatiğin gelişmesi 1950‟den sonra başladı.
Elektropnomatikte iki devre vardır: 
  • Güç devresi = Pnomatik
  • Kontrol devresi = Elektrik
Elektropnomatik kontrol sisteminin tüm elemanları aşağıdaki dört gruptan birine aittir:
  • Enerji beslemesi (basınçlı hava ve elektrik)
  • İşaret alınması: İşaret elemanları (sınır anahtarı, basınç anahtarı, temassız algılayıcı)
  • İşaret işlenmesi: İşaret işleme elemanları (mantık elemanları, selenoid valfleri, pnomatik elektrik çevirici)
  • İşaret çıkışı: Çıkış işaretinin işe eyleme dönüştürülmesini sağlayan kumanda valfleri ve eyleyici elemanlar (silindirler, motorlar, yönlendirme valfleri)
Basınçlı hava borular ile taşınır ve borunun uzunluğu arttıkça havadaki basınç seviyesi düşer. Ayrıca basınçlı havanın akış hızı 50-100 m/s civarındadır. Tüm bu durumlar pnömatiği otomasyon için kullanma konusunda şu dezavantajları yaratacaktır:
  • Kısa otomasyon mesafesi.
  • Yavaş otomasyon hızı.
  • Karmaşık sistem yapısı.
  • Basınçlı hava hazırlama ve hortum maliyetleri.
Günümüzde bu dezavantajları ortadan kaldırmak için elektrik enerjisi kullanılmaktadır böylece otomasyon için elektrik, mekanik hareket için pnömatik enerji kullanılır. Bu iki enerji türünün beraber kullanılmasına da elektropnömatik denilmektedir. Elektropönmatik sistemlerin sağladığı avantajlar şöyle sıralanabilir:
  • Elektropnömatik sistemlerde elektronik valfler ile daha hızlı aç-kapat işlemleri yapılır.
  • Çoz uzun mesafeden otomasyon yapılabilir.
  • Pnömatikten daha verimli bir otomasyon sağlanır
  • Elektropnömatikte EMK röle yerine PLC sistemler kullanarak kolayca programlanan bir otomasyon yapısına sahip olunabilir.

EGR Valfi Nedir?

EGR valfi elektropnömatik bir valftir. Motor bölmesinde bulunur ve egzoz gazı devridaim işlemine kumanda etmek için kullanılır. EGR Valfi farklı firmaların yaklaşımına göre bazı farklılıklar gösterse de genellikle iki valf ve bir EGR soğutucu ile EGR Sistemini oluştururlar. EGR sistemi motora giren taze havanın düşük miktarda yanmış egzoz gazı ile karışmasını sağlayarak motorun yanma odasında yanma sıcaklığını ve fazla oksijen miktarını azaltır. EGR, nitrojen oksitlerin meydana geldiği yüksek yanma ısılarını düşürerek NOx emisyonunun azaltılması görevini üstlenmiştir. Modern motorlarda EGR hem motorun emme gücünü azaltmak için hem de atık gazın belirli sürüş durumlarında yanmaya olan pozitif etkisini kullanmak için tasarlanmıştır.

EGR Valfi Ne İşe Yarar?

Emme manifoldunun üzerine monte edilmiş bulunan EGR elektrovalfi (vites kutusu tarafı) motor kontrol ünitesinden verilen kumanda bazında emme manifolduna gönderilen egzoz gazı geçişini kontrol etme görevini yapmaktadır.
Egzoz gazı geri dönüşüm sistemi kullanılarak egzoz gazındaki azot oksitler azaltılır. Egzoz gazının bir kısmı emilen havaya karıştırılır. Böylece yanma odasındaki yanma reaksiyon hızı azalır ve yanma sıcaklığı düşer. Düşük yanma sıcaklığı, nitrojen oksit emisyonunun azaltılmasını sağlamaktadır. Motor tam yükte çalışırken egzoz gazı devirdaimi gerçekleştirilmez, çünkü iyi bir güç kazancı için yanma odasında fazla miktarda oksijen bulunması gerekir.

EGR Valfi Arızası Nasıl Anlaşılır?

Genellikle EGR Valfi kirlenmesi veya bozulması sonrasından araç motorunun sarsıntılı bir şekilde çalışması veya hiç çalışmaması şeklinde kendini gösterebilir. Akabinde artan yakıt tüketimi gözle görülür oranda artacaktır. Çekiş düşüklüğü, hareket halindeyken titreme veya zıplama,tekleme gibi belirtiler göstermesi EGR Valfinin kirlendiğinin bir göstergesi olabilir. Eğer zamanında müdahale edilmez ise başka sorunların çıkması olasıdır. Bu nedenle en kısa zamanda EGR valfinin temizletilmesi gerekmektedir.

Pnomatik Sistemler

Pnomatik Nedir ? 


Pnömatik, gaz basıncı ile çalışan, hareket eden makine demektir. İlk buhar kazanlarının ortaya çıkmasıyla birlikte elektrikten ve hidrolikten (Sıvı sistemiyle çalışan makinalar) çok önce pnömatik bilimi ortaya çıkmıştır.

Pnömatikde amaç istediğimiz hareketi hava, CO2 ya da bir tür gaz kullanarak gerçekleştirmektir.
Makineler hidroliğe göre daha düşük basınçlarda çalışırlar. Hidrolikte 1000 bar gibi değerlere çıkılabilirken pnömatikte standart çalışma basınçları 3 barla 12 bar arasındadır.
Pnömatik sistemlerin tercih edilmesnin en büyük edeni diğer hidrolik ve elektrik hareket sistemlerine göre çok yüksek hızlara ulaşabilmeleridir. Böylece düşük verimlerini (%25-%40) hızlarıyla kapatırlar. 
Pnömatik sistemleri öğrenmek ve kullanmak oldukça kolaydır. Tabi bu kolaylık beraberinde bazı maliyetleri de getirir. Pnömatik sistemelerin üretimi, bakımı daha maliyetli olduğu için endüstri yavaş yavaş pnömatikten uzaklaşıp elektrik sistemlerine  yönelmektedir.



Pnömatik sistemlerin Kullanım alanları

Her gün sıkıştırılmış hava ile çalışan bir çok araç kullanıyoruz. Otomobildeki lastik, kompresörden alınacak sıkıştırılmış hava ile doldurulur. Bir garajda sıkıştırılmış hava ile çalışan matkap, otomobil lastiklerindeki somunları söküp sıkan takımlar, boya tabancaları gibi çeşitli havalı avadanlıklar bulunabilir. Sıkıştırılmış hava, yol tamiri vebina inşa işlemleri için havalı matkaplarda (tabancalarda) kullanılır.
Diş hekimleri sıkıştırılmış hava matkabını, dişleri yüksek hızda delmek için kullanırlar. Metrolardaki araların, şehirler arası ve şehir içi otobüslerin kapılan pnömatik kumandalıdır. Raylı araçlarda pnömatik frenlere çok rastlanır ve ticari araçların birçoğunun frenlerinde sıkıştırılmış havadan yararlanılır. Eski model motorlu araçlarda camsilecekleri de pnömatik kumandalıydı. Bazı modern motorlu araçlarda pnömatik süspansiyon sistemleri kullanılmaktadır.
Endüstrideki otomasyon sistemleri ve üretim hatlarında pnömatik elemanlar çok kullanılır. Bu elemanlar malzeme aktarımı, parça işlenmesi, montaj ve paketleme gibi otomatik üretim işlemlerine imkan sağlarlar. Elle yapılan birçok üretim işlemlerindeki kontrol ve emniyet sistemleri pnömatik cihazlardan yararlanırlar.

Pnömatik sistemlerin avantajları nelerdir?

1. Kıvılcım oluşması sonucu patlama tehlikesi yoktur.
2. Devre elemanları basit ve ucuzdur.
3. Hortumlar ve borular ile kolayca transport edilebilir.
4. Geri dönüş hattı yoktur.
5. Yüksek çalışma hızı vardır.
6. Yüksek çalışma hızı vardır.
7. Devre elemanları basit ve ucuzdur.
8. Hortumlar ve borular ile kolayca transport edilebilir.

Pnömatik sistemlerin dezavantajları nelerdir?

• Hava sızıntısı meydana gelebilir.
• Ekstra kurulama ve filtreleme gerekebilir.
• Hız kontrolü zordur.
• Havanın sıkışabilir olması kontrolü ve hassasiyeti azaltır.
• Ekzos gürültü kirliliği yaratır.

Pnömatik elemanları nelerdir?

1. Kompresörler
2. Pistonlar
3. Valfler
4. Elektrovalf
5. Valf Grupları (Adavalfler)
6. Gaz tankları
7. Çoklayıcı
8. Barmetre – Pnömatik Basınç Göstergeleri
9. Regülatörler & Şartlandırıcılar
10. Sayaçlar

Kaynaklar :

3 Mart 2020 Salı

Veri Dağıtıcılar ( Demultiplexer )

Giriş bilgisini N sayıdaki çıkışlardan yalnızca birine aktaran devreye veri dağıtıcı (Demultiplexer) denir. Genel olarak kod çözücü entegreler veri dağıtıcı olarak kullanılır. Veri dağıtıcılar veri seçicilerin tersine işlem yapar. Yani giriş olarak tek veri vardır ve bu veri birden fazla olan çıkışlardan birine aktarılır. Veri dağıtıcı devrelerde girişteki bilginin hangi çıkışa aktarılacağını seçici girişler belirler.

demultiplexer devresi


Yukarıdaki şekilde verilen 1:4 (birden dörde) veri dağıtıcı incelendiğinde 1 giriş ve 4 çıkış olduğu görülmektedir. Seçici işlemi için ise iki bitlik bir seçme girişi bulunmaktadır. Burada seçici uçlardan gelen değerlerin her ikisi de 1 olduğu kapıda giriş aktif ucu aktif olacak ve giriş değeri o kapının bağlı bulunduğu çıkışa verilecektir. Giriş değerlerinin çıkışa aktarılması için Enable (E) girişinin aktif olması gerekmektedir. E değerii 0 olursa çıkışta hiçbir değer aktif olmayacaktır. Devreye ait doğruluk tablosu ise aşağıda verilmektedir. 

demultiplexer doğruluk tablosu


DENEY: 

Aşağıda verilen 74153 DEMUX devresini board üzerine kurunuz ve sonuçlar kısmında verilen giriş değerlerine karşılık gelen değerleri tabloda doldurunuz.




Kaynaklar:

Veri Seçiciler (Multiplexer)

Sayısal elektronikte veri seçmenin önemi büyüktür. Çünkü seçilecek veri doğru kaynağa ulaştığında doğru işlem yapılabilecektir. Bu tip seçme işlemini yapan devrelere veri seçici ya da multiplexer denilmektedir. Giriş değerlerinden hangisinin çıkışa aktarılacağını seçici uçlardan girilen kod belirler. Veri seçicilerde birden fazla veri girişi ve bir adet veri çıkışı bulunmaktadır

multiplexer
Şekil 1: veri seçici blok şeması


4 Giriş Veri Seçici ( 4 x 1 Multiplexer)

Şekil 2 de 4 giriş veri seçici devresi blok şeması  lojik devresi vedoğruluk tablosu görülmektedir.

  • G0, G1, G2, ve G3 bu devrenin girişleri, 
  • Q ise bu devrenin çıkışıdır. 
  • S0 ve S1 ise seçme uçlarıdır. 


multiplexer doğruluk tablosu

Şekil 3 deki multplexer lojik devresine bakıldığında S0 ve S1 seçme uçlarının durumuna göre , G0, G1, G2 ve G3 girişlerinden sadece 1 nin çıkışa aktarıldığı görülmektedir.

  • S0=0 ve S1=0 olduğunda 1 numaralı ve kapısı girişine S0 ve S1 den 1 değerleri ve G0 değeri gelmektedir. Dolayısıyla VE kapısının çıkışı  1.1.G0= G0 olmaktadır. 2, 3 ve 4 numaralı kapıların çıkışları seçme uçlarından gelen 0 değerlerinden dolayı bu kapıların çıkışları 0 olmaktadır.  Veya kapısının çıkışında ise G0 değeri elde edilir. 

  • S0=0 ve S1=1 olduğunda 2 numaralı ve kapısı girişine S0 ve S1 den 1 değerleri ve G1 değeri gelmektedir. Dolayısıyla VE kapısının çıkışı  1.1.G1= G1 olmaktadır. 1, 3 ve 4 numaralı kapıların çıkışları seçme uçlarından gelen 0 değerlerinden dolayı bu kapıların çıkışları 0 olmaktadır.  Veya kapısının çıkışında ise G1 değeri elde edilir. 

  • S0=1 ve S1=0 olduğunda 3 numaralı ve kapısı girişine S0 ve S1 den 1 değerleri ve G2 değeri gelmektedir. Dolayısıyla VE kapısının çıkışı  1.1.G2= G2 olmaktadır. 1, 2 ve 4 numaralı kapıların çıkışları seçme uçlarından gelen 0 değerlerinden dolayı bu kapıların çıkışları 0 olmaktadır.  Veya kapısının çıkışında ise G2 değeri elde edilir.

  • S0=1 ve S1=1 olduğunda 4 numaralı ve kapısı girişine S0 ve S1 den 1 değerleri ve G3 değeri gelmektedir. Dolayısıyla VE kapısının çıkışı  1.1.G3= G3 olmaktadır. 1, 2 ve 3 numaralı kapıların çıkışları seçme uçlarından gelen 0 değerlerinden dolayı bu kapıların çıkışları 0 olmaktadır.  Veya kapısının çıkışında ise G3 değeri elde edilir. 
Deney:

Aşağıda verilen 74151 veri seçici devresini board üzerine kurunuz ve çıkışları sonuçlar kısmında verilen doğruluk tablosunda doldurunuz.

veri seçiciler devresi



multiplexer doğruluk tablosu


Kaynaklar:

http://megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Bile%C5%9Fik%20Mant%C4%B1k%20Devreleri.pdf

http://dosya.kmu.edu.tr/eemuh/userfiles/files/Laboratuvarlar/Say%C4%B1sal%20Elektronik2/Say%C4%B1sal%20Elektronik2_Deney4.pdf