Elektropnomatik Sistemler

Pnoma, Yunanca’da nefes alıp verme anlamındadır. Pnomatik; havanın ve diğer gazların özelliklerini ve uygulamalarını içeren bilim dalıdır. Dolayısıyla pnomatik deyince akla, hava ile çalışan mekanizmalar gelir.

-Dijital Elektropnomatik Proses Regülatörü-

Pnömatik sistemler hava basıncıyla çalışır. Hava basıncının 2 rölü vardır. Birisi kontrol diğeri güç. Her enerji kaynağının da avantajları olduğu gibi basınçlı havanın da en büyük dez avantajı;uzun hatlarda basıncın düşmesidir. Elektro pnömatik bu dez avantajı ortadan kaldırmak amacıyla tasarlanmış bir sistemdir.

Elektropnömatik Nedir? 

Pnömatik, hava basıncının enerji olarak kullanılmasıdır. Pnömatik sistemlerde bu enerji hem mekanik hareket hemde otomasyon için kullanmaktadır.

Pnomatik ve elektrik teknolojisinin bir arada kullanılması, endüstriyel otomasyon çözümlerinin uygulamalarında önemli rol oynar. Bu tür bir çözüm beraberinde makine çevrim süresinde (üretim süresinde) azalma getiren, ucuz ve güçlü bir üretim sistemi sağlar. Bu nedenle pnomatik, elektrik, elektronik, mekanik kontrol tekniklerinin bir arada kullanıldığı sistemlere elektropnomatik sistemler denir.

Bugünkü anlamda pnomatiğin gelişmesi 1950‟den sonra başladı.

Elektropnomatikte iki devre vardır: 

• Güç devresi = Pnomatik
• Kontrol devresi = Elektrik

Elektropnomatik kontrol sisteminin tüm elemanları aşağıdaki dört gruptan birine aittir:

• Enerji beslemesi (basınçlı hava ve elektrik)
• İşaret alınması: İşaret elemanları (sınır anahtarı, basınç anahtarı, temassız algılayıcı)
• İşaret işlenmesi: İşaret işleme elemanları (mantık elemanları, selenoid valfleri, pnomatik elektrik çevirici)
• İşaret çıkışı: Çıkış işaretinin işe eyleme dönüştürülmesini sağlayan kumanda valfleri ve eyleyici elemanlar (silindirler, motorlar, yönlendirme valfleri)

Basınçlı hava borular ile taşınır ve borunun uzunluğu arttıkça havadaki basınç seviyesi düşer. Ayrıca basınçlı havanın akış hızı 50-100 m/s civarındadır. Tüm bu durumlar pnömatiği otomasyon için kullanma konusunda şu dezavantajları yaratacaktır:

• Kısa otomasyon mesafesi.
• Yavaş otomasyon hızı.
• Karmaşık sistem yapısı.
• Basınçlı hava hazırlama ve hortum maliyetleri.

Günümüzde bu dezavantajları ortadan kaldırmak için elektrik enerjisi kullanılmaktadır böylece otomasyon için elektrik, mekanik hareket için pnömatik enerji kullanılır. Bu iki enerji türünün beraber kullanılmasına da elektropnömatik denilmektedir. Elektropönmatik sistemlerin sağladığı avantajlar şöyle sıralanabilir:

• Elektropnömatik sistemlerde elektronik valfler ile daha hızlı aç-kapat işlemleri yapılır.
• Çoz uzun mesafeden otomasyon yapılabilir.
• Pnömatikten daha verimli bir otomasyon sağlanır
• Elektropnömatikte EMK röle yerine PLC sistemler kullanarak kolayca programlanan bir otomasyon yapısına sahip olunabilir.

EGR Valfi Nedir?

EGR valfi elektropnömatik bir valftir. Motor bölmesinde bulunur ve egzoz gazı devridaim işlemine kumanda etmek için kullanılır. EGR Valfi farklı firmaların yaklaşımına göre bazı farklılıklar gösterse de genellikle iki valf ve bir EGR soğutucu ile EGR Sistemini oluştururlar. EGR sistemi motora giren taze havanın düşük miktarda yanmış egzoz gazı ile karışmasını sağlayarak motorun yanma odasında yanma sıcaklığını ve fazla oksijen miktarını azaltır. EGR, nitrojen oksitlerin meydana geldiği yüksek yanma ısılarını düşürerek NOx emisyonunun azaltılması görevini üstlenmiştir. Modern motorlarda EGR hem motorun emme gücünü azaltmak için hem de atık gazın belirli sürüş durumlarında yanmaya olan pozitif etkisini kullanmak için tasarlanmıştır.

EGR Valfi Ne İşe Yarar?

Emme manifoldunun üzerine monte edilmiş bulunan EGR elektrovalfi (vites kutusu tarafı) motor kontrol ünitesinden verilen kumanda bazında emme manifolduna gönderilen egzoz gazı geçişini kontrol etme görevini yapmaktadır.

Egzoz gazı geri dönüşüm sistemi kullanılarak egzoz gazındaki azot oksitler azaltılır. Egzoz gazının bir kısmı emilen havaya karıştırılır. Böylece yanma odasındaki yanma reaksiyon hızı azalır ve yanma sıcaklığı düşer. Düşük yanma sıcaklığı, nitrojen oksit emisyonunun azaltılmasını sağlamaktadır. Motor tam yükte çalışırken egzoz gazı devirdaimi gerçekleştirilmez, çünkü iyi bir güç kazancı için yanma odasında fazla miktarda oksijen bulunması gerekir.

EGR Valfi Arızası Nasıl Anlaşılır?

Genellikle EGR Valfi kirlenmesi veya bozulması sonrasından araç motorunun sarsıntılı bir şekilde çalışması veya hiç çalışmaması şeklinde kendini gösterebilir. Akabinde artan yakıt tüketimi gözle görülür oranda artacaktır. Çekiş düşüklüğü, hareket halindeyken titreme veya zıplama,tekleme gibi belirtiler göstermesi EGR Valfinin kirlendiğinin bir göstergesi olabilir. Eğer zamanında müdahale edilmez ise başka sorunların çıkması olasıdır. Bu nedenle en kısa zamanda EGR valfinin temizletilmesi gerekmektedir.

Devamını oku

Kondansatör (Kapasitör) Nedir? Kondansatör Hakkında Herşey

Kondansatör Nedir?

Kondansatör (kapasitör), elektrik enerjisini depolama özelliğine sahip olan ve  iki metal tabaka arasına yerleştirilmiş dielektrik malzemeden oluşan devre elemanıdır.

-kondansatörler-

Kapasitör için şu tanım da yapılabilir;

Elektrik enerjisini depolayan gerektiğinde deşarj eden devre elemanıdır. 

Kondansatörün birimi Farad'dır ve kondansatörler C harfi ile gösterilirler.

Kondansatör sembolleri;

-kondansatör sembolleri-

Kondansatör nasıl şarj olur?

Kondansatörleri pil gibi düşünebiliriz. DC devrelerde kondansatörler ilk anda şarj olur, DC akım kesildikten sonra da bir süreliğine bu durumda kalır. AC devrelerde ise kondansatörler alternans değiştikçe sürekli dolup boşalır.

Kondansatör çeşitleri;

-kondansatör çeşitleri-

Kondansatör Birimleri;

Kondansatör (kapasitör) birimi Faraddır (F).

Faradın ast katları mF(miliFarad), uF(mikroFarad), nF(nanoFarad) ve pF(pikoFarad) olarak adlandırılır.

-kapasitör birimleri-

Kondansatörlerin Üzerindeki Değerlerin Okunması:

Elektronikte kullanılan ölçü aletleriyle (multimetre) her kapasitörün değerini ölçmemiz mümkün olmayabilir. Dolayısıyla kondansatörlerin üzerindeki yazılara bakarak kondansatörün değerini okuyabiliriz.

örneğin:

-kondansatör değerinin okunması-

Yukarıdaki örnekte kondansatör 47 nF ± %5 yani 44.65 nF ile 49.35 nF değerleri arasında

ölçülür. Tolerans kodları ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.

-kondansatör tolerans tablosu-

örnekler;

Kondansatör Sağlamlık Kontrolü;

Kutuplu Kapasitör için;
Dijital ölçü aletini buzer konumuna al kutuplu kondansatörlerin kutubunda değidirdiğinde önce dıııt sesi duyulacak sonra azalıp tamamen duracaktır. Dıııt sesinin uzunluğu kondansatörün kapasitesi ile doğru orantılıdır. Eğer kondansatörün kapasitesi çok düşük ise dıt sesi çok kısa duyulup kesilir. Ölçme sırasında dıııt sesinin çıkmasının sebebi şudur; kondansatör dolana kadar bir akım geçişi olur dolayısı ile buzer öter, kondansatör dolduğunda ise akım geçişi olmayacağından buzerda susar. Kondansatörü devre üzerinde ölçmeniz yanıltıcı sonuçlar verebilir. Örneğin paralel bağlı bir direnç buzerın sürekli ötmesine sebep olabilir.

Kutupsuz Kapasitörler için;

Kutupsuz kondansatörler bu şekilde ölçülmez. Kutupsuz kondansatörün iki ucu sonsuz direnç göstermeli. Zaten yapıları basit olduğu için herhangi bir arıza fiziksel olarak gözlenebilir.Fiyatları ucuz olduğu için şüphelendiğiniz kondansatörü söküp yenisi ile değiştirmek en basit çözümdür.

-kondansatör sağlamlık kontrolü-

Kondansatörlerde Seri Bağlantı;

Kondansatörlerin ard arda bağlanmasıyla seri bağlantı elde edilir.

-kondansatörlerde seri bağlantı-

Kondansatörlerde Paralel  Bağlantı:

Kondansatörlerin paralel bağlantı, kondansatörlerin birbirine paralel  bağlanmasıyla elde edilir.

-kondansatörlerde paralel bağlantı-

Kapasitör sağlamlık kontrolü ders videosu için tıklayınız

Kaynak:

http://www.robotiksistem.com/kondansator_nedir_kondansator_ozellikleri.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/Kondansatör
http://ee.istanbul.edu.tr/laboratory_sections/dosyalar/Kondansatorler.pdf

Devamını oku

Direnç Nedir? Çeşitleri, Özellikleri , Direnç Renk Kodları

Direnç, akıma karşı zorluk gösteren devre elemanıdır. Devre elemanı olan dirençte devrede akıma karşı bir zorluk göstererek akım sınırlaması yapar. Elektrik enerjisi direnç üzerinde ısıya dönüşerek harcanır.

Direncin birimi ohm'dur. Dirençler R harfi ile gösterilir.

Dirençler aşağıdaki şekilde olduğu gibi görülürler;

-dirençler-

Direnç sembolleri aşağıda gösterildiği şekildedir;

-direnç sembolleri-

Direnç renk kodları;

-direnç renk kodları-

Ölçü Aletiyle Direnç Ölçümü ve Direnç Sağlamlık Kontrolü

Dijital multimetre ile direnç ölçümü yapılırken ölçü aleti ohm kademesine alınır. En düşük kademeden başlanarak direnç değeri ölçülmeye çalışılır. Değer görünceye kadar kademe anahtarı bir üst kademeye ayarlanır.

Her hangi bir değer görülürse direnç sağlamdır. Ölçü aletinde sıfır değeri görülürse direnç kısa devre olmuştur.  Ölçü aletinde sonsuz (1) değeri görülürse direnç açık devre olmuştur.

-direnç ölçümü-

Dirençler nerelerde kullanılır;

1. Aydınlatma araçları: Ampüller içinde yer alan filamanlar birer dirençtirler. Bu dirençler sayesinde ampül ışık verir.
2. Isıtma araçları: Kullandığımız elektrikli ısıtıcılarda gördüğümüz sıcaklık yayan çubukların etrafını çevreleyen teller direnç telleridir. Bu dirençler üstünden akım geçtikçe ısınır ve etrafa ısı yayarlar.
3. Tüm elektronik cihazlar: Kullandığımız tüm elektronik cihazlarda elektrik akımının şiddetini ayarlamak amacıyla dirençlerden faydalanılır.

Direnç Türleri;

Elektrik güçlerine göre dirençler ikiye ayrılır:

1. Büyük güç: (2 W'ın üzerindeki dirençler)
2. Küçük güç: (2 W’ın altındaki dirençler)

Kullanım gereksinimlerine göre dirençler farklı biçim yapı ve güçlerde üretilirler.

• Sabit direnç: Sabit direnç değerleri gerektiren uygulamalarda kullanılır. Bu tür dirençlerin değer hassasiyetleri yüksektir. Sabit dirençler aşağıdaki şekilde gösterildiği gibidir.

-sabit dirençler-

• Ayarlı direnç: Değişken direnç değerlerinin gerekli olduğu, hassasiyetin çok önemli olmadığı durumlarda kullanılır. Ayarlı dirençler genel olarak potansiyometre ve trimpot olmak üzere ikiye ayrılır. Ayarlı dirençler aşağıdaki resimde gösterildiği gibidir. 

-ayarlı dirençler-

• Termistör: Isı etkisi ile değeri değişen direnç.
• PTC direnç (İng: Positive Temperature Coefficient): Pozitif ısıl katsayılı direnç. Isı etkisi ile değeri artan direnç. PTC nin görünümü ve sembolü aşağıdaki gibidir. 

  

  -PTC (Pozitif Isı Katsayılı Direnç)-

• NTC direnç (İNegative Temperature Coefficient): Negatif ısıl katsayılı direnç. Isı etkisi ile değeri düşen direnç. NTC görünümü ve sembolü aşağıdaki gibidir. 

  

  -NTC(Negatif Isı Katsayılı Direnç)-

• Foto direnç : Işık etkisi ile değeri değişen direnç. Yani , LDR lerin üzerine ışık düşerse LDR direnci azalır. LDR üzerine düşen ışık miktarı azalırsa fotodirencin değeri artar. LDR görünümü ve sembolü aşağıdaki gibidir.  

  

  -LDR (Foto Direnç)-

Devamını oku