Transistör Nedir? Nasıl Çalışır? Transistör Özellikleri Nelerdir?

Transistör Nedir ve Ne İşe Yarar?

Transistörler, girişine uygulanan sinyali yükselterek akım ve gerilim kazancı sağlayan, gerektiğinde anahtarlama elemanı olarak kullanılan yarı iletken bir devre elemanıdır.

Transistörler hemen hemen bütün elektronik cihazlarda kullanılan temel devre elemanlarından biridir. Devrelerde akım yükseltme işlevini üstlenirler ve aynı zamanda anahtarlama elemanı olarak kullanılırlar.

-transistörler-

Transistör Çeşitleri?

Transistörler temel olarak bipolar ve unbipolar olmak üzere iki gruba ayrılır. Bipolar transistörler NPN ve PNP olmak üzere iki çeşittirler.

Üç kutuplu devre elemanları olan transistörlerin kutupları; Emiter (E), Beyz (B) ve Kollektör (C) olarak adlandırılır.  Emiter (yayıcı); akım taşıyıcıların harekete başladığı bölgedir. Beyz (taban); transistörün çalışmasını etkileyen bölgedir. Kollektör (toplayıcı); akım taşıyıcıların toplandığı bölgedir. NPN ve PNP transistrlerin sembolleri aşağıdaki gibidir.  -NPN ve PNP transistörler-

Transistörlerin Yapısı

Transistörler NPN veya PNP biçiminde yerleştirilmiş üç yarı iletken maddenin bileşiminden oluşmaktadır. Beyz kutbu tetiklendiği zaman kollektör ve emiter arasında direnç değeri azalır ve akım geçirir hale gelir. Kollektör ve emiter arasından geçen akımın miktarı beyz kutbuna uygulanan akımın miktarına bağlıdır.

-transistörlerin yapısı-

Transistörler Nasıl Çalışır?


Aşağıdaki resimde musluğun yapısını transistörlere benzetebiliriz. Burada musluğun kulpu transistörün beyz ucunu, suyun aktığı noktayı emiter ve diğer parçayı da kollektöre benzetebiliriz. Musluğun anahtarı kapalıyken su akışı olmaz. Transistörde ise beyz ucuna gerekli akımı yani polariteyi vermezsek emiter-kollektör uçları arasından bir akım  akmaz. Musluğun anahtarını çevirsek yani musluğu açarsak su akışı gerçekleşir. Dolayısıyla beyz ucuna gerekli polariteyi verirsek emiter-kollektör uçları arasından bir akım geçişi olur. 
Transistörün çalışma prensibi bu şekildedir. 

Transistör Sağlamlık Kontrolü

Multimetre diyot kademesine alınır.

Problardan biri 3 uçtan herhangi birine (genelde orta uç) sabit tutulur ve diğer prob iki uca da tek tek değdirilir. Diğer iki ucun da multimetre değer göstermesi gerekir. Eğer sadece biri değer gösterirse ikisi de değer gösterene kadar sabit tutulan uç değiştirilir.

Sabit tutulan ucu ilk denemenizde kırmızı yapın. Bu şekilde değer bulamıyorsanız bu sefer siyah ucu sabit tutup kırmızıyı değiştirirsiniz.

Avometrenin bir probunu transistörün bir bacağında sabit tutarken. Diğer probu transistor ün diğer bacaklarına ayrı ayrı değdirdiğimizde ekranda değer gösteriyorsa o anda sabit tuttuğunuz probtaki bacak beyz bacağıdır. Değişken probta tuttuğumuz bacaklardan hangisi büyük değer gösteriyorsa o emiter bacağıdır. Diğer bacak yani küçük değer gösteren bacak ise kollektör bacağıdır. Bu değerler arasında çok büyük farklar yoktur.

Ölçülen transistörün PNP mi ? NPN mi? Olduğunu şöyle tesbit edebiliriz:

PNP :

Emiter ve kollektörü buldugunuzda sabit tuttuğunuz bacaktaki (beyz) prob siyah renkli ise bu PNP tipinde olan bir transistördür. 

NPN :

Emiter ve kollektörü buldugunuzda sabit tuttuğunuz bacaktaki (beyz) prob kırmızı renkli ise bu transistör NPN tipi bir transistördür.

-transistör sağlamlık kontrolü-

Kaynak:
http://www.robotiksistem.com/transistor_nedir_transistor_cesitleri.html
http://www.elektrikport.com/universite/transistorler-nasil-calisir-elektrikport-akademi/8946#ad-image-0
http://electronicblogu.blogspot.com.tr/2011/08/transistorun-avometre-ile-saglamlk.html

Devamını oku

PNP Transistörün Anahtarlama Elemanı Olarak Kullanılması

PNP Transistörlü Anahtarlama Devresi, transistörün anahtarlama elemanı olarak kullanılmasını anlatan önemli bir devredir. Bu devrede transistörün kesim ve doyum durumuna göre, devrede bulunan led diyot ışık verecektir.

Devre Şeması:

-şekil 1-

Devrenin Çalışma Prensibi:

Transistörler devrelerde yükselteç ve anahtarlama elemanı olarak kullanılırlar. Transistörler küçük akımlarla büyük güçleri kontrol edebilen devre elemanlarıdır ve elektronik devrelerin olmazsa olmazıdır.

Bir transistörün emiter akımı (IE), kollektör akımı (IC) ile beyz akımının (IB) toplamına eşittir.
IE= IB + IC ve IB= β . IB dir. Transistörlerin β değerleri transistör katologlarında verilmiştir.

Bu devre PNP transistörünün anahtarlama elemanı olarak kullanılmasının kavranması için kullanışlı bir devredir. Devrede bulunan BC307 transistörü PNP tipi bir transistördür ve transistörün iletime geçebilmesi için beyz ucuna gerekli polarma verilmelidir.

Devreye enerji verildiğinde, ilk anda butona basılmamıştır ve transistörün beyz ucuna herhangi bir sinyal gelmez ve transistör iletime geçmez. Dolayısıyla transistörün beyz-emiter ucundan herhangi bir akım geçişi olmaz ve led diyot yanmaz. Butona basıldığı zaman transistörün beyzi negatif polarma alır ve transistör iletime geçer. Böylece transistörün kollektör-emiter uçları arasından bir akım geçer ve led diyot ışık verir.

Devrede bulunan transistörün iletime geçmesi için beyz-kollektör gerilimi yaklaşık 0.7 volt değerinde olmalıdır. Bu değerler farklı transistörler için farklı değerleri alabilir. Transistör katologlarından bu bilgilere ulaşılabilir.

Devrede Kullanılan Malzemeler:

• 330 ohm, 4.7 k
• BC307 PNP transistörü
• Led diyot
• Buton
• 12 voltluk besleme gerilimi

BC307 Transistörü:

BC307 transistörü ,  PNP  tipi bir transistördür ve emiter , beyz , kollektör uçlarından oluşur.  Transistörün beyz-emiter eşik gerilimi 0.7 volttur yani bu transistörü iletime geçirebilmek için 0.7 volt değerinde bir gerilim uygulamamız gerekir. 

-şekil 2-

PNP Transistörlü Anahtarlama Devresinin Baskı Devre Görüntüsü İçin Tıklayınız>>

PNP Transistörlü Anahtarlama Devresinin Yerleşim Üst Görünüşü İçin Tıklayınız>>

PNP Transistörlü Anahtarlama Devresinin 3 Boyutlu Yerleşim Üst Görünüşü İçin  Tıklayınız>>

PNP Transistörlü Anahtarlama Devresinin İSİS Şeması Tıklayınız>>

Devamını oku

NPN Transistörlü Anahtarlama Devresi

NPN Transistörlü Anahtarlama Devresi, transistörün anahtarlama elemanı olarak kullanılmasını anlatan önemli bir devredir. Bu devrede transistörün kesim ve doyum durumuna göre, devrede bulunan led diyot ışık verecektir.

Devre Şeması:

-şekil 1-

Devrenin Çalışma Prensibi:

Transistörler devrelerde yükselteç ve anahtarlama elemanı olarak kullanılırlar. Transistörler küçük akımlarla büyük güçleri kontrol edebilen devre elemanlarıdır ve elektronik devrelerin olmazsa olmazıdır.

Bir transistörün emiter akımı (IE), kollektör akımı (IC) ile beyz akımının (IB) toplamına eşittir.
IE= IB + IC ve IB= β . IB dir. Transistörlerin β değerleri transistör katologlarında verilmiştir.

Bu devre NPN transistörünün anahtarlama elemanı olarak kullanılmasının kavranması için kullanışlı bir devredir. Devrede bulunan BC237 transistörü NPN tipi bir transistördür ve transistörün iletime geçebilmesi için beyz ucuna gerekli polarma verilmelidir.

Devreye enerji verildiğinde, ilk anda butona basılmamıştır ve transistörün beyz ucuna herhangi bir sinyal gelmez ve transistör iletime geçmez. Dolayısıyla transistörün beyz-emiter ucundan herhangi bir akım geçişi olmaz ve led diyot yanmaz. Butona basıldığı zaman transistörün beyzi pozitif polarma alır ve transistör iletime geçer. Böylece transistörün kollektör-emiter uçları arasından bir akım geçer ve led diyot ışık verir.

Devrede bulunan transistörün iletime geçmesi için beyz-kollektör gerilimi yaklaşık 0.7 volt değerinde olmalıdır. Bu değerler farklı transistörler için farklı değerleri alabilir. Transistör katologlarından bu bilgilere ulaşılabilir.


Devrede Kullanılan Malzemeler:

• 330 ohm, 4.7 k
• BC237 NPN transistörü
• Led diyot
• Buton
• 12 voltluk besleme gerilimi

BC237 Transistörü:

BC237 bir NPN transistördür ve emiter , beyz , kollektör uçlarından oluşur.  Transistörün beyz-emiter eşik gerilimi 0.7 volttur yani bu transistörü iletime geçirebilmek için 0.7 volt değerinde bir gerilim uygulamamız gerekir. 

Aşağıdaki şekilde bir BC237 NPN transistörünün dış görünüşü ve sembolü gösterilmektedir.

-şekil 2-

Ölçüm Tablosu:

NPN Transistörlü Anahtarlama Devresinin Baskı Devre Görüntüsü İçin Tıklayınız>>https://goo.gl/hL0vCo

NPN Transistörlü Anahtarlama Devresinin Baskı Devre Görüntüsü-2 İçin Tıklayınız>>https://goo.gl/SGYsjb

NPN Transistörlü Anahtarlama Devresinin Yerleşim Üst Görünüşü-1 İçin Tıklayınız>>https://goo.gl/cyoz8D

NPN Transistörlü Anahtarlama Devresinin Yerleşim Üst Görünüşü-2 İçin Tıklayınız>>https://goo.gl/jA87U9

NPN Transistörlü Anahtarlama Devresinin İSİS Şeması Tıklayınız>>https://goo.gl/kmAA2B

Devamını oku