Elektriğin Temel Esasları

Elektrik Enerjisi Üretiminde Kullanılan Kaynaklar

Evlerimizde, iş yerlerimizde kullandığımız elektrik enerjisi elektrik santrallerinde üretilir. Elektrik enerjisi dediğimizde akla ilk gelen kavramlar, gerilim ve akım kavramlarıdır. Santrallerde üretilen elektrik gerilimi, enerji kayıplarını azaltmak için transformatörler (trafolar) yardımıyla yükseltilir, ardından dağıtım merkezlerinde evlerin ve iş yerlerinin kullandığı değerlere düşürülür.

1- Termik Ham Enerji Kaynakları

Isı enerjisi kullanılarak elektrik üretilen santrallerde (Termik Santraller) kullanılan yakıtlar termik ham enerji kaynaklarıdır. Termik ham enerji kaynaklarının alt ısı değerleri önemlidir. Alt ısı değeri kaynağın bir kilogramının kullanılması sonucu kaç kalori ısı verdiğini belirtir ve Hu ile gösterilir.

Termik ham enerji kaynakları katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç alt başlıkta incelenir.

Katı maddeler;

Taş Kömürü, Linyit, Odun ve Çekirdek Enerjisidir.

Sıvı maddeler;

Sıvı enerji kaynağı olarak ülkemizde de kullanılan Fuel-Oil vardır ve alt ısı değeri (Hu) 10000 kcal/kg’dır. EÜAŞ verilerine göre kurulu gücün %3,61’i sıvı yakıtlar kullanan elektrik santrallerinden oluşmaktadır.

Gaz maddeler;

Gaz enerji kaynakları olarak da ülkemizde oldukça fazla kullanılan doğalgaz vardır. Doğalgazın Hu değeri 9300 kcal/m³‘tür. Yine EÜAŞ verilerine göre ülkemizdeki kurulu elektrik gücünün %16,35’i doğalgaz kaynaklı elektrik santrallerinden oluşmaktadır. Doğalgazda dışa bağımlı olmamız da elektrik enerjisinin fiyatını ve enerji sorunlarını artırmaktadır.

2- Su Kuvveti

Su zengini olan ülkemizde az kullanılan en ucuz hatta bedava enerji kaynağıdır. Fakat su ile elektrik üretmek için gerekli olan hidroelektrik santralinin kurulması termik santrallere oranla oldukça masraflıdır. Su kuvveti ile elektrik üretimi suyun yüksekten düşürülmesiyle potansiyel enerjisinin knetik enerjiye dönüşmesi ve suyun türbine çarpmasıyla knetik enerjinin çarkları çevirmesi ile olmaktadır. Su kuvveti ile enerji üretiminde suyun düştüğü yükseklik, türbin verimi, generatör verimi önemlidir.

Su santrallerinde üretilen elektrik enerjisinin gücü en genel ifade ile P_el=7,36.Q.H ile ifade edilir. Q düşen suyun debisi, H ise suyun düştüğü yüksekliktir.

EÜAŞ verilerine göre ülkemizdeki kurulu elektrik gücünün %47,54’ü hidroelektrik enerji santrallerinden oluşmaktadır.

3- Güneş Enerjisi

Güneş petekleri yardımıyla güneşten alınan enerjinin akülerde depolanması esasına dayanan sistem ile güneş enerjisi kullanılarak elektrik üretilebilir.

4- Rüzgar Kuvveti

Rüzgar kuvveti 4-25 m/s arasında hızı olan rüzgarlardan rüzgar türbinleri yardımıyla üretilir.

 

5- Diğer Kaynaklar

Jeotermal enerji, gel-git ve dalga kuvveti diğer enerji kaynaklarındandır. Fakat bu kaynaklar ülkemizde kullanılmamaktadır.

Elektrik Akımı Nedir? ve Akım Çeşitleri

Elektrik Akımı Nedir? ve Akım Çeşitleri

Elektrik akımı, elektriğin en temel terimlerinden biridir. Bundan dolayı mesleğe yeni girenler tarafından sıkça duyuluyor olsa da pek çok elektronikçi tam olarak ne işe yaradığını pek bilmezler. Bu yazıyı hazırlama sebebim bu konu üzerinde kazanılmış olan rehaveti yok ederek özellikle genç meslektaşlarıma elektrik akımı konu anlatımı yaparak genel tüm bilgileri vermektir.

Aşağıdaki tüm bu bilgilere ek olarak okuyuculara tavsiye olarak bundan önceki yazı Elektronik Teknolojisi Alanı ile ilgili olan yazıyı okumanız.

Elektrik Akımı Nedir?

Elektronlar negatif (-) yönden pozitif (+) yöne doğru hareket etmektedir. Elektronların bu hareketine elektrik akımı denmesine rağmen elektrik akımı ise elektron akışının tersi yönde olarak pozitif (+) yönden negatif (-) yöne doğru hareket etmektedir. İşte elektronlar arasında gerçekleşen bu enerji aktarımına akım denilmektedir.

Elektrik akımı birimi ise Amper olarak ifade edilmektedir.

Amper Nedir?

İletken telin herhangi bir noktasından saniyede geçen bir Coulomb elektrik yükü ile oluşan elektrik akım miktarına amper denir. Bir Coulomb  6,25 x 10^18 elektron yükü miktarı ile ifade edilir. Ayrıca bu ifade akım şiddeti olarak da ifade edilmektedir.

Eğer iletkenin ölçülen her hangi bir kesitinden saniyede 1 Coulomp yük geçerse ölçülen akım şiddeti 1A olarak ölçülür. Aşağıdaki resimde elektrik akımının çalışma prensibini görsel olarak görebilirsiniz. Resimde görüldüğü gibi elektronlar – yönden + yöne doğru hareket etmektedir.

Alternatif Akım (AC) Nedir?

Alternatif akım, zamana bağlı olarak yönü ve şiddeti değişen akım türüdür. Genellikle yüksek güç ile çalışan elektrik devrelerinin kumandasında ve yüksek güçlü elektrik motorlarını sürmek için kullanılan akım türüdür.

Ayrıca, ev tesisatı için çekilen elektrik kaynağı da alternatif akım ile çalışmaktadır. Çünkü alternatif akım, doğru akıma göre iletken yardımı ile çok daha rahat ve kayıpsız şekilde taşınabilmektedir. Tüm bunlara rağmen evlerimizdeki buzdolabı, çamaşır makinesi ve bulaşık makinesi gibi cihazlar doğrudan alternatif akımla çalıştığı gibi televizyon,bilgisayar,video oynatıcı gibi elektronik cihazlarda prizden gelen alternatif akımlı kaynağı güç ünitelerinde doğru akıma dönüştürerek çalışırlar. Yapılan bu adımlara regüle işlemi denir.

Kaynaklar :

http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Elektri%C4%9Fin%20Temel%20Esaslar%C4%B1.pdf