Diyot Nedir? Çeşitleri ,Özellikleri ve Çalışma Karakteristiği

Diyot Nedir?

Diyotların genel tanımı şudur: akımı tek yönlü geçiren devre elemanına diyot denir. Diyotlar bir anahtarlama elemanıdır.

-diyotlar-

Diyotlar Nasıl İletime Geçer?

Diyotlarda anot ve katot olmak üzere iki adet pin bulunur. Diyotları anahtarlara benzetebiliriz.  Doğru polarize edildiğinde yani anoduna pozitif (+) sinyal, katoduna negatif sinyal (-) geldiğinde diyot iletime geçer. Aksi halde diyot yalıtımdadır. Yani açık bir anahtar gibidir.

-diyot çalışma prensibi-

Diyotlar Hangi Gerilim Seviyesinde İletime Geçer?

Diyotların iletime geçmeleri için gerekli olan gerilim değerine eşik gerilimi denir.  Eşik gerilimi germanyumdan yapılan diyotlar için yaklaşık 0,2-0,3 V, silisyumdan yapılan diyotlar için ise yaklaşık 0,6-0,7 V değerindedir. 

Diyot Çeşitleri

Diyotlar kullanıldıkları malzemelere ve devre içerisinde kullanım amaçlarına göre farklı tiplerde üretilmişlerdir. Aşağıdaki resimde sıklıkla kullanılan diyotlar yer almaktadır.

-diyot çeşitleri-

Diyotların Sağlamlık Kontrolü ve Uç Tespiti Nasıl Yapılır?

İdeal diyotlar için sağlamlık kontrolünde ölçü aleti(multimetre) ses kademesine (diyot kademesi) alınır. Ölçü aletinin  artı probu (kırmızı prop) diyodun anaduna (artı ucuna) , ölçü aletinin eksi probu (siyah prop) diyodun katoduna (eksi ucuna) değdirilir. Multimetre bir direnç değeri gösteriyorsa (700 ohm gibi.) ve problar yer değiştirdiğinde sonsuz değer (1) gösteriyorsa diyot sağlamdır. Aksi halde diyot bozuktur.

-diyot sağlamlık kontrolü-

Sıklıkla Kullanılan Diyotlar

Led Diyotlar:

Led diyotlar ışık yayan diyotlardır. Günümüzde birçok alanda kullanılmaktadır . (Led tabela vb.) . Led diyotlarda sağlamlık testi çok basittir. Ölçü aleti ses kademesindeyken diyodun anoduna +, katoduna - prob değdirildiğinde led diyot hafif bir ışık yayıyorsa sağlamdır. Aksi halde bozuktur.

-led diyot-

Zener Diyotlar:

Zener diyot, genel olarak P ve N yarı iletken malzemelerinden oluşan, silikon yapılı özel bir diyot çeşididir. Asıl amacı uçlarına uygulanan gerilimi sabit tutmaktır. Bu doğrultuda belirli bir gerilim değerini aşana kadar akım geçirmezler. Bu gerilime de zener (kırılma) gerilimi adı verilir ve Vz ile ifade edilir.

Devrede doğru polarmalı olacak şekilde bağlı olduğunda normal diyot gibi çalışır. Ancak ters polarma durumunda zener gerilimi prensibiyle çalışır ve bağlı olduğu elemana elektriksel olarak koruma sağlar. Bu yüzden zener diyotlar çoğunlukla koruma amaçlı olarak ters bağlanır.

-zener diyotlar-

Kaynak:
http://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/zener/11658#ad-image-0

Devamını oku

Bobinler (İndüktörler) |Elektronik Devre Elemanları|

Bobin Nedir?

İçerisinden geçen akıma bağlı olarak etrafında manyetik alan oluşan devre elemanıdır. Bobinler, bir nüve üzerine sarılmış bir iletkenden (genellikle yalıtılmış bakır tel) oluşur.

-bobinler-

Bobinin birimi Henry'dir. Bobinler L harfi ile gösterilirler. 

-bobin çeşitleri-

Bobinler Ne İşe Yarar?

Bir bobinin en büyük özelliği, manyetik alan yardımı ile elektrik enerjisini kısa bir süreliğine depolayabilir. Bu yapısı sayesinde elektronik uygulamalarda çok sık  kullanılırlar. Oluşan bu manyetik etki sayesi ile üzerinde bir faz farkı oluşur.

Ayrıca bobinler devrede AC veya DC kaynaklı devrelerde de kullanılabilirler. Eğer DC gerilim uygulanır ise bobin bir manyetik alan oluşturur ve bu manyetik alanın  etkisi ile bobin direnç gibi davranır. Bu direnç değeri bobin telinin iç direncine eşittir.

Bobinlerde Sağlamlık Kontrolü Nasıl Yapılır? 

Günümüzde kullanılan ölçü aletleriyle bobinin değerini ölçmek zordur. Bu nedenle burada sadece bobinin kısaca arızalı olup olmadığı test edilecektir.

Bobinlerin direnci (bakır telden yapıldıklarından) genellikle 100 ohm ‘dan küçüktür.
Bobinin uçlarının birbirinden farkı yoktur. Multimetre kısa devre kademesine alınır ve problar bobin uçlarına bağlanır . Sonsuzdan farklı bir değer ölçülüyorsa (çoğu kez 100 ohm ‘dan küçük) bobin sağlamdır. Sağlamlık konusunda ayrıca gözle de tetkik yapılmalıdır. Örneğin göz ile görülür yanma ibaresi görülürse bobin beklenilen görevi yapamayabilir.

-bobinlerde sağlamlık kontrolü-

Bobinlerde Zıt Elektromotor Kuvveti (EMK)

Bobine AC akım uygulandığında bobin etrafında oluşan farklı yönlerdeki manyetik alanların bobin üzerinde iki etkisi olur. 

İlk etki, uygulanan AC akımın değerinin sıfırdan maksimum değere doğru artışı sırasında bobinin manyetik alanının kendisini oluşturan kuvvete karşı koyup bu akımı azaltmaya çalışmasıdır. İkinci etki ise AC akım değeri maksimum değerden sıfıra doğru azalırken, bu kez bobinin manyetik alanının kendisi üzerinde gerilim oluşturarak (indükleyerek) akımın azalışını yavaşlatmaya çalışmasıdır.

Bu ikinci etki sırasında bobinin manyetik alanının kendisi üzerinde oluşturduğu gerilime zıt EMK adı verilir. Bobinler zıt EMK ile akımın geçişini geciktirir ve AC özellikli akımların 90 derece geri kalmasına neden olurlar.

DC Akımda Bobinler

Bir bobine DC akım uygulandığında indüktif bir akım oluşmaz, sadece sabit bir manyetik alan oluşur ve bu alana yaklaştırılan demir, nikel, kobalt gibi maddeler bobin tarafından çekilir. İçinde nüve bulunmayan bobinlerin çekim gücü az olur.

AC Akımda Bobinler

DC akımın aksine bobine AC akım uygulandığında, sarım etrafında oluşan farklı manyetik alanlardan dolayı akım dolanımına engel olan bir etki ortaya çıkar. Bobinin indüktansına bağlı olarak değişen karşı koyma şiddetine indüktif reaktans denir.

İndüktif reaktans formülü şudur:

-indüktif reaktans-

Bobinlerde Faz Açısı

AC akımda bobin üzerindeki gerilim, bobin akımından 90 derece ileri fazlıdır. 

-bobinlerde faz ilişkisi-

Bobinlerde Akım-Gerilim İlişkisi

Endüktörün üzerinden akım geçtiği düşünülürse, akımın zamana bağlı değişimine göre üzerinde bir gerilim oluşur.

-bobinlerde akım-gerilim ilişkisi-

Eğer bobinin iki ucu arasında bir gerilim var ise, üzerinden geçen akım zamanla değişiyor demektir. DC akım geçtiğinde ise V=0’dır. Yani bobin DC’de kısa devredir.

-bobinlerde akım-

Bobinlerde Seri Bağlantı

-bobinlerde seri bağlantı-

Bobinlerde Paralel Bağlantı 

-bobinlerde paralel bağlantı-

Kaynak:http://www.robotiksistem.com/bobin_nedir_bobin_cesitleri.html

              http://www.diyot.com/bobin-testi.html

Devamını oku

Kondansatör (Kapasitör) Nedir? Kondansatör Hakkında Herşey

Kondansatör Nedir?

Kondansatör (kapasitör), elektrik enerjisini depolama özelliğine sahip olan ve  iki metal tabaka arasına yerleştirilmiş dielektrik malzemeden oluşan devre elemanıdır.

-kondansatörler-

Kapasitör için şu tanım da yapılabilir;

Elektrik enerjisini depolayan gerektiğinde deşarj eden devre elemanıdır. 

Kondansatörün birimi Farad'dır ve kondansatörler C harfi ile gösterilirler.

Kondansatör sembolleri;

-kondansatör sembolleri-

Kondansatör nasıl şarj olur?

Kondansatörleri pil gibi düşünebiliriz. DC devrelerde kondansatörler ilk anda şarj olur, DC akım kesildikten sonra da bir süreliğine bu durumda kalır. AC devrelerde ise kondansatörler alternans değiştikçe sürekli dolup boşalır.

Kondansatör çeşitleri;

-kondansatör çeşitleri-

Kondansatör Birimleri;

Kondansatör (kapasitör) birimi Faraddır (F).

Faradın ast katları mF(miliFarad), uF(mikroFarad), nF(nanoFarad) ve pF(pikoFarad) olarak adlandırılır.

-kapasitör birimleri-

Kondansatörlerin Üzerindeki Değerlerin Okunması:

Elektronikte kullanılan ölçü aletleriyle (multimetre) her kapasitörün değerini ölçmemiz mümkün olmayabilir. Dolayısıyla kondansatörlerin üzerindeki yazılara bakarak kondansatörün değerini okuyabiliriz.

örneğin:

-kondansatör değerinin okunması-

Yukarıdaki örnekte kondansatör 47 nF ± %5 yani 44.65 nF ile 49.35 nF değerleri arasında

ölçülür. Tolerans kodları ise aşağıdaki tabloda verilmiştir.

-kondansatör tolerans tablosu-

örnekler;

Kondansatör Sağlamlık Kontrolü;

Kutuplu Kapasitör için;
Dijital ölçü aletini buzer konumuna al kutuplu kondansatörlerin kutubunda değidirdiğinde önce dıııt sesi duyulacak sonra azalıp tamamen duracaktır. Dıııt sesinin uzunluğu kondansatörün kapasitesi ile doğru orantılıdır. Eğer kondansatörün kapasitesi çok düşük ise dıt sesi çok kısa duyulup kesilir. Ölçme sırasında dıııt sesinin çıkmasının sebebi şudur; kondansatör dolana kadar bir akım geçişi olur dolayısı ile buzer öter, kondansatör dolduğunda ise akım geçişi olmayacağından buzerda susar. Kondansatörü devre üzerinde ölçmeniz yanıltıcı sonuçlar verebilir. Örneğin paralel bağlı bir direnç buzerın sürekli ötmesine sebep olabilir.

Kutupsuz Kapasitörler için;

Kutupsuz kondansatörler bu şekilde ölçülmez. Kutupsuz kondansatörün iki ucu sonsuz direnç göstermeli. Zaten yapıları basit olduğu için herhangi bir arıza fiziksel olarak gözlenebilir.Fiyatları ucuz olduğu için şüphelendiğiniz kondansatörü söküp yenisi ile değiştirmek en basit çözümdür.

-kondansatör sağlamlık kontrolü-

Kondansatörlerde Seri Bağlantı;

Kondansatörlerin ard arda bağlanmasıyla seri bağlantı elde edilir.

-kondansatörlerde seri bağlantı-

Kondansatörlerde Paralel  Bağlantı:

Kondansatörlerin paralel bağlantı, kondansatörlerin birbirine paralel  bağlanmasıyla elde edilir.

-kondansatörlerde paralel bağlantı-

Kapasitör sağlamlık kontrolü ders videosu için tıklayınız

Kaynak:

http://www.robotiksistem.com/kondansator_nedir_kondansator_ozellikleri.html
https://tr.wikipedia.org/wiki/Kondansatör
http://ee.istanbul.edu.tr/laboratory_sections/dosyalar/Kondansatorler.pdf

Devamını oku

Direnç Nedir? Çeşitleri, Özellikleri , Direnç Renk Kodları

Direnç, akıma karşı zorluk gösteren devre elemanıdır. Devre elemanı olan dirençte devrede akıma karşı bir zorluk göstererek akım sınırlaması yapar. Elektrik enerjisi direnç üzerinde ısıya dönüşerek harcanır.

Direncin birimi ohm'dur. Dirençler R harfi ile gösterilir.

Dirençler aşağıdaki şekilde olduğu gibi görülürler;

-dirençler-

Direnç sembolleri aşağıda gösterildiği şekildedir;

-direnç sembolleri-

Direnç renk kodları;

-direnç renk kodları-

Ölçü Aletiyle Direnç Ölçümü ve Direnç Sağlamlık Kontrolü

Dijital multimetre ile direnç ölçümü yapılırken ölçü aleti ohm kademesine alınır. En düşük kademeden başlanarak direnç değeri ölçülmeye çalışılır. Değer görünceye kadar kademe anahtarı bir üst kademeye ayarlanır.

Her hangi bir değer görülürse direnç sağlamdır. Ölçü aletinde sıfır değeri görülürse direnç kısa devre olmuştur.  Ölçü aletinde sonsuz (1) değeri görülürse direnç açık devre olmuştur.

-direnç ölçümü-

Dirençler nerelerde kullanılır;

1. Aydınlatma araçları: Ampüller içinde yer alan filamanlar birer dirençtirler. Bu dirençler sayesinde ampül ışık verir.
2. Isıtma araçları: Kullandığımız elektrikli ısıtıcılarda gördüğümüz sıcaklık yayan çubukların etrafını çevreleyen teller direnç telleridir. Bu dirençler üstünden akım geçtikçe ısınır ve etrafa ısı yayarlar.
3. Tüm elektronik cihazlar: Kullandığımız tüm elektronik cihazlarda elektrik akımının şiddetini ayarlamak amacıyla dirençlerden faydalanılır.

Direnç Türleri;

Elektrik güçlerine göre dirençler ikiye ayrılır:

1. Büyük güç: (2 W'ın üzerindeki dirençler)
2. Küçük güç: (2 W’ın altındaki dirençler)

Kullanım gereksinimlerine göre dirençler farklı biçim yapı ve güçlerde üretilirler.

• Sabit direnç: Sabit direnç değerleri gerektiren uygulamalarda kullanılır. Bu tür dirençlerin değer hassasiyetleri yüksektir. Sabit dirençler aşağıdaki şekilde gösterildiği gibidir.

-sabit dirençler-

• Ayarlı direnç: Değişken direnç değerlerinin gerekli olduğu, hassasiyetin çok önemli olmadığı durumlarda kullanılır. Ayarlı dirençler genel olarak potansiyometre ve trimpot olmak üzere ikiye ayrılır. Ayarlı dirençler aşağıdaki resimde gösterildiği gibidir. 

-ayarlı dirençler-

• Termistör: Isı etkisi ile değeri değişen direnç.
• PTC direnç (İng: Positive Temperature Coefficient): Pozitif ısıl katsayılı direnç. Isı etkisi ile değeri artan direnç. PTC nin görünümü ve sembolü aşağıdaki gibidir. 

  

  -PTC (Pozitif Isı Katsayılı Direnç)-

• NTC direnç (İNegative Temperature Coefficient): Negatif ısıl katsayılı direnç. Isı etkisi ile değeri düşen direnç. NTC görünümü ve sembolü aşağıdaki gibidir. 

  

  -NTC(Negatif Isı Katsayılı Direnç)-

• Foto direnç : Işık etkisi ile değeri değişen direnç. Yani , LDR lerin üzerine ışık düşerse LDR direnci azalır. LDR üzerine düşen ışık miktarı azalırsa fotodirencin değeri artar. LDR görünümü ve sembolü aşağıdaki gibidir.  

  

  -LDR (Foto Direnç)-

Devamını oku

Buton İle Led Kontrol Uygulaması

Giriş: Bu devre ile bir butona bağlı olan led diyodun butona bağlı olarak ışık vermesi sağlanacaktır. 

Amaç: Bu devrenin yapılma amacı elektronik devrenin board, bakır plaket ya da delikli plakete kurulma aşamalarını gerçekleştirebilmektir.

Devre Şeması:

-Devre Şeması-

Devrenin Çalışma Prensibi :

Bu devre direnç, led diyot, buton ve güç kaynağından oluşmaktadır. Devreye enerji verildiği ilk anda led diyot sönüktür. Butona basıldığında akım R1 direnci üzerinden diyoda akar. Böylece led diyot ışık verir. 

Devrede Kullanılan Malzemeler:

• 330  ohm direnç
• Buton 
• Led diyot
• Güç kaynağı
• Board, delikli plaket ya da bakır plaket.  
• Havya, lehim teli, yan keski, karga burnu , lehim pompası vb.

-malzeme listesi-

İşlem Basamakları:

1)Öncelikle malzeme listesindeki elemanları temin ediniz.
2)Malzemelerin sağlamlık testini yapınız.
3)Elemanları delikli plakete ya da boarda yerleştiriniz.
4)Devre şemasına göre eleman bacaklarını devredeki gibi lehimleyiniz.
5)Enerji vermeden önce son bir kez devreyi kontrol ediniz.
6)Devreye enerji veriniz ve devre çalışmasını gözlemleyiniz.

Sonuç:

Devreyi kurup çalıştırdıysanız, devre için gerekli ölçümleri yapınız. Devre çalışırken direnç, led diyot üzerindeki gerilim değerlerini ve devre akımını ölçü aleti ile ölçünüz ve not ediniz. Gerilim ölçerken ölçü aletini devre elemanlarına paralel bağlayınız. Devre akımını ölçerken ise ölçü aletini devreye seri bağlayınız.

-ölçüm tablosu-

Devamını oku